به گزارش خبرنگار مهر در یزد، استان یزد شاید به لحاظ تنوع در تولید صنایع دستی و خلاقیت هنرمندان این رشته از استان های صاحب نام کشور و در برخی موارد حتی دنیا باشد اما به دلایل مختلف، بسیاری از هنرهای بومی این استان به سمت صنعتی شدن و از دست دادن اصالت خود پیش می ‌روند.

بیشتر صنایع دستی استان یزد به دلیل سابقه طولانی این استان در صنعت نساجی، از رشته های این صنعت منشعب شده و در واقع پارچه بافی یزد یا همان شعربافی به چند رشته مختلف تقسیم می شود که از جمله آنها می توان به دارایی بافی، احرامی بافی، ترمه بافی و ... اشاره کرد که هر یک از این بافته ها از نظر نوع و روش بافت همچنین دستگاه بافندگی، نقش ها و طرح ها و موارد مصرف با یکدیگر تفاوت دارند.

این روزها در شهری که در گذشته نه چندان دور ده ها کارگاه ترمه بافی در گوشه کنار آن وجود داشت، دیگر اثری از ترمه بافی دستی نیست.

جوانان اشتیاقی به فراگیری ترمه بافی یزدی نشان نمی دهند

بسیاری از اساتید این هنر اصیل و زیبای ایرانی معتقدند؛ بافت این پارچه با دست بسیار سخت است و جوانان این روزها به دلیل بی‌حوصلگی، اشتیاق کمتری به فراگیری این هنر نشان داده اند و ترمه دستی که روزگاری زینت بخش لباس های اصیل ایرانی، خانه‌ها و سفره های نمادین بوده امروز جای خود را به ترمه ماشینی داده است.

بی اشتیاقی جوانان به ترمه بافی از طرفی، نبود بازار فروش از سویی و عدم حمایت لازم از سوی سازمان های مرتبط از سوی دیگر سبب شد، کارگاه های ترمه بافی یک به یک تعطیل شوند این در حالی است که ترمه هنوز در میان برخی ایرانیان و برخی علاقمندان به فرهنگ ایرانی در کشورهای اروپایی جایگاه ویژه ای دارد و تمام توریست هایی که به این استان سفر می کنند حتما رهاوردی از این هنر اصیل با خود برمی گیرند.

 ورود ترمه های پاکستانی به بازار از یک سو و افزایش ترمه ماشینی از سوی دیگر سبب شده تا ترمه دستباف و اصیل یزدی مشتریان خود را از دست بدهد و کارگاه های ترمه بافی یک به یک به تعطیلی کشانده شوند.
 

آنچه بیش از همه چیز به ترمه دستی ضربه وارد کرده، ورود ترمه های پاکستانی به بازار رقابتی و سپس ترمه ماشینی است زیرا ارزانی آنها نسبت به ترمه دستباف و اصیل یزدی، مشتریان بیشتری را به سوی خود جلب کرده است.

هرچند که ترمه ماشینی رنگ و جلا و اصالت ترمه دستبافت را ندارد اما عده ای که هنوز جایگاه صنایع دستی برای آنها روشن نشده است، ترجیح می دهند اگر قرار است از ترمه استفاده کنند، به جای ترمه دستباف ترمه ارزان تری را خریداری کنند.

ترمه های پاکستانی نیز علاوه بر اینکه قیمت نسبتا ارزانتری نسبت به ترمه های دستباف یزدی دارند، به دلیل آراسته شدن به سرمه و ملیله بازار فروش بیشتری را برای خود ایجاد کرده اند.

اولیا: برای واردات ترمه پاکستان باید چاره اندیشی شود

نماینده مردم یزد و صدوق در مجلس در مورد ورود ترمه های پاکستانی به بازار یزد اظهار داشت: به تازگی شنیده شده که ترمه های پاکستانی وارد بازار یزد شده و سهم قابل توجه و تاملی را نیز از بازار این پارچه نفیس به خود اختصاص داده است که برای این مشکل باید چاره اندیشی شود.

علی اکبر اولیا ترمه از دیرباز از صنایع دستی و اصیل و از تولیدات منحصر به فرد استان یزد بوده است و اکنون با ورود ترمه های پاکستانی باید راهکارهای مقابله با این گونه واردات تدوین شود.

وی افزود: پتانسیل بازار یزد به گونه ایست که باید در حوزه جنوب شرق کشور حرف اول را بزند و حتی بتواند بازار تهران را نیز تغذیه کند اما متاسفانه مشاهده می شود که تولیدات انحصاری بازار یزد نظیر ترمه و حتی بسیاری از محصولات دیگر نیز تحت تاثیر واردات قرار گرفته است.

 
نماینده مردم یزد و صدوق: بی توجهی به حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی، تولید انبوه و تکنولوژی جدید سبب کسادی بازار ترمه یزد شده است.  

اولیا با بیان اینکه باید به مسائل جدید اعم از حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی، تولید انبوه و تکنولوژی جدید تولید کالاها نیز توجه داشت، عنوان کرد: عدم توجه به این بخش سبب ورود برخی کالاها می شود که کسادی بازار داخلی را به دنبال دارد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد نیز در این زمینه اظهار داشت: در حال حاضر ترمه بافی در سطح استان یزد به صورت ماشینی انجام شده و فقط طراحی آن به صورت دستی انجام می شود از این رو است که به تدریج ترمه بافی از جرگه صنایع دستی خارج می شود.

محمد بهشتی نژاد عنوان کرد: بافت ترمه دستی کار مشکلی است و این روزها کمتر جوانی به یادگیری آن رغبت نشان می دهد از طرفی بازدهی این هنر نیز بسیار کم است به نحوی که در ترمه بافی دستی هر فرد ممکن است 20 تا 30 سانت بافت انجام دهد در حالی که در ترمه بافی ماشینی با صرف همین مدت زمان، حدود 20 تا 30 متر بافت انجام می شود.

هم اکنون تنها طراحی و نقشه کشی ترمه به صورت دستی انجام می شود

وی همچنین با انتقاد از برخی طرح های به کار گرفته شده در ترمه بافی های ماشینی یادآور شد: "بته جقه" دست مایه اصلی طراحی این هنر اصیل ایرانی و بومی یزد است در حالی که بسیاری از کارگاه های ترمه بافی ماشینی به طرحهای منتسب به "لیلی و مجنون" روی آورده اند.

 یک استاد ترمه بافی دستی:
نقشه های جدید ترمه نمی تواند لیلی و مجنون ایرانی باشد و به طور قطع الهام گرفته از طرح های فرانسوی است. 

یکی از اساتید ترمه بافی یزد نیز در خصوص طرح های ترمه ماشینی بیان داشت: هر چند طرح هایی نظیر لیلی و مجنون نیز از طرح های اصیل ایرانی هستند اما نقشه هایی که امروز از لیلی و مجنون در پشتی ها و ترمه ها مشاهده می شود، نمی تواند لیلی و مجنون ایرانی باشد و به طور قطع الهام گرفته از طرح های فرانسوی است.

با این اوصاف تغییر نقشه و طرح و رنگ و تغییر هنری اصیل از سنتی به ماشینی به طور قطع ارزش هنر را کاهش می دهد هر چند که این امر سبب افزایش مشتریان در بازارهای داخلی و خارجی شود.

ورود ترمه های ماشینی و ترمه های پاکستانی در بازار تا حدی طبیعی به نظر می رسد اما وجود این ترمه ها در نمایشگاه های صنایع دستی که از سوی سازمان میراث فرهنگی در ایام مختلف سال به ویژه ایام نوروز در نقاط مختلف شهر برگزار می شود، سئوال برانگیز است.

عرضه ترمه های پاکستانی در نمایشگاه های صنایع سئوال برانگیز است

به نظر می رسد هنر اصیل ترمه بافی و سایر صنایع دستی یزد که از صنعت نساجی منشعب شده اند، نیازمند توجه بیشتر باشند.

البته معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان یزد از احیای هنر ترمه بافی خبر داده است.

 معاون صنایع دستی میراث فرهنگی یزد:
ترمه بافی یزد پس از 30 سال با همکاری سید ولی هاشمیه از بافندگان پرسابقه ترمه را راه اندازی دستگاه ترمه بافی در کارگاه وی احیا می شود. 

محمد بهشتی نژاد در این زمینه بیان داشت: ترمه بافی دستی به عنوان یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی در استان یزد پس از 30 سال احیا می شود.

وی خاطرنشان کرد: این اقدام ارزشمند با همکاری "سید ولی هاشمیه" از بافندگان هنرمند و پرسابقه این صنعت انجام می شود.

بهشتی نژاد افزود: احیای ترمه بافی دستی با هدف حفظ، احیا و توسعه رشته‌های صنایع دستی منسوخ شده در استان یزد صورت گرفته است.

وی خاطرنشان کرد: احیای این صنایع دستی ارزشمند با راه اندازی دستگاه ترمه بافی دستی در کارگاه بافنده قدیمی ترمه صورت گرفت.
 

بهشتی نژاد با اشاره به پیشینه هنر ترمه بافی در استان یزد بیان داشت: صنعت ترمه بافی قبل از ورود پارچه ها و منسوجات کارخانه های ماشینی غرب به ایران از رونق چشمگیری برخوردار بوده است اما با ورود پارچه های متنوع و الوان، این هنر صنعت به تدریج رونق خود را از دست داد.

ترمه تا چند سال پیش یکی از رشته های منسوخ شده به شمار می رفت

وی عنوان کرد: ظهور دستگاه های پارچه بافی، کارخانه های ماشینی و ارزانتر شدن قیمت پارچه ها از دیگر عوامل فراموشی ترمه شد به نحوی که تا چند سال گذشته یکی از رشته های کاملا منسوخ شده به شمار می رفت.

بهشتی نژاد اظهار امیدواری کرد: با برنامه ریزی های انجام شده در این زمینه به زودی شامل رونق دوباره ترمه بافی دستی در استان یزد باشیم.

---------------------

یزد - خبرگزاری مهر

گزارش: نیره شفیعی پور

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا